Tρώγοντας στο σκοτάδι. Ναι, στα τυφλά.

Πρόσφατα έτυχε να δω την ρομαντική κωμωδία When In Rome (ναι, καλά, σάχλα είναι, μη βαράτε, το ξέρω), στην οποία ο πρωταγωνιστής, o Josh Duhamel, έχει τη φαεινή ιδέα να πάει το αντικείμενο του πόθου του (τουτέστιν την Kristen Bell) για ραντεβού σε ένα εστιατόριο στο οποίο το κλου είναι ότι οι θαμώνες δειπνούν στα τυφλά, στο απόλυτο σκοτάδι. Και πριν προλάβετε να αρχίσετε να γκρινιάζετε για το τι μούφες επιστρατεύει πια αυτό το Χόλιγουντ για να πρωτοτυπήσει, σας λέω ότι το εστιατόριο αυτό είναι απολύτως υπαρκτό. Λέγεται Blackout, βρίσκεται στο Μανχάταν και δεν είναι το μόνο που προσφέρει αυτή την εμπειρία στους πελάτες του! Υπάρχουν άφθονα αντίστοιχα ρεστοράν σε όλο τον κόσμο, από την Καλιφόρνια και το Μοντρεάλ του Καναδά ως την Κίνα και το Χονγκ Κονγκ, και από το Λονδίνο, το Παρίσι, το Βερολίνο και την Πράγα, ως το Τελ Αβίβ.

Αλλά για να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, το πρώτο εστιατόριο του είδους ανοιξε στη Ζυρίχη, όταν ο Jorge Spielmann, ένας τυφλός Ελβετός ιερέας παρέθεσε στο σπίτι του ένα δείπνο για φίλους, στη διάρκεια του οποίου οι καλεσμένοι είχαν δεμένο στο κεφάλι τους ένα πανί που τους κάλυπτε τα μάτια, από αλληλεγγύη προς τον τυφλό οικοδεσπότη τους. Eνώ το δείπνο προχωρούσε, όμως, οι καλεσμένοι διαπίστωσαν ότι το να έχουν κλειστά τα μάτια όξυνε τις υπόλοιπες αισθήσεις τους -και ειδικά τη γεύση και την όσφρηση- και ότι αυτό τελικά έκανε την εμπειρία του φαγητού πολύ πιο έντονη και ενδιαφέρουσα! Αυτό έδωσε, λοιπόν, στον κύριο Spielmann την ιδέα να ανοίξει ένα σκοτεινό έστιατόριο, πράγμα που έκανε τελικά το 1999. Το εστιατόριο λέγεται Blindekuh, ή αλλιώς "τυφλή αγελάδα" (Εάν αναρωτιέστε πού κολλάει η αγελάδα, Blindekuh είναι στα Γερμανικά το παιχνίδι που εμείς ονομάζουμε "τυφλόμυγα". Φαντάζομαι ότι αν άνοιγε ένα ελληνικό σκοτεινό εστιατόριο με το όνομα "Tυφλόμυγα", αντίστοιχα οι διάφοροι γερμανόφωνοι θα αναρωτιούνταν πού διάολο κολλάει η μύγα.) και επειδή σημείωσε μεγάλη επιτυχία, ο Spielmann άνοιξε ένα ίδιο και στη Βασιλεία.
Έκτοτε, όπως είπαμε, άνοιξαν πολλά τέτοια εστιατόρια ανά την υφήλιο. Σε πολλά από αυτά, οι σερβιτόροι είναι τυφλοί, όπως στο Blindekuh ή το Unsicht Bar της Κολωνίας στη Γερμανία (βλ. φωτό δεξιά), ενώ σε άλλα (ίσως στα περισσότερα) διαθέτουν ειδικά γυαλιά νυχτερινής όρασης, με τα οποία έχουν τη δυνατότητα να βλέπουν τι γίνεται και να καθοδηγούν τους πελάτες. Στο CamaJe Bistro, στο Greenwich Village της Νέας Υόρκης, αντιθέτως, τα φώτα είναι αναμμένα, αλλά οι θαμώνες φορούν μάσκες (βλ. φωτό αριστερά).
Σε όλα αυτά τα εστιατόρια απαγορεύεται δια ροπάλου οποιαδήποτε πηγή φωτός, όπως αναπτήρες ή κινητά, γι' αυτό αν βρεθείτε ποτέ σε ένα τέτοιο, μην προσπαθήσετε να κλέψετε! Προφανώς θα απαγορεύεται και το κάπνισμα, αλλιώς θα τα εστιατόρια θα γίνονταν κάθε τόσο στάχτη και μπούρμπερη. Και σε περίπτωση που απορείτε, όχι, οι τουαλέτες φωτίζονται κανονικά, δεν θα τα κάνετε στα τυφλά. (Δεν νομίζω ότι στον συγκεκριμένο χώρο η όξυνση των αισθήσεων θα είχε ιδιαίτερο νόημα άλλωστε, λολ. Κάποιοι μπορεί να διαφωνούν βέβαια, δεν ξέρω.) Επίσης, το μενού είναι συνήθως προκαθορισμένο, ευτυχώς, αλλιώς δεν μπορώ να φανταστώ πώς θα διάβαζε κανείς τον κατάλογο. Εκτός αν ήταν σε σύστημα Braille, χαχά. Τέλος, μόλις καθίσετε, θα σας φορέσουν και σαλιάρα, αλλιώς είναι σχεδόν σίγουρο ότι το μισό δείπνο θα καταλήξει πάνω σας. Καλού-κακού, πάντως, μη φορέσετε τα καλά σας. Ούτως ή άλλως δεν θα σας δει κανείς. Χμμμ, αρχίζει να μ' αρέσει πολύ αυτό, τώρα που το σκέφτομαι. Άσε που δεν θα χρειάζεται να τρώτε κόσμια. Χλαπακιάστε, μπουκωθείτε και πασαλειφτείτε ελεύθερα, φάτε σαν μικρό παιδί. Έχετε παρατηρήσει πόσο απολαμβάνουν τα μωρά το φαγητό τους και πώς το πασαλείβουν σε ολόκληρα τα μούτρα τους χωρίς αναστολές; Κάπως έτσι πρέπει να είναι αυτή η εμπειρία!
Όσον αφορά το μενού, τώρα, είναι προφανές ότι κάποια τρόφιμα είναι πρακτικά σχεδόν αδύνατο να καταναλωθούν στα τυφλά (γαρίδες, ας πούμε, ή σπαγκέτι), ενώ φυσικά προτιμάται το finger food, αλλά και οι σούπες, που σερβίρονται σε κούπες. Ο σεφ του Unsicht Bar, Dieter Voigt, σε μια ενδιαφέρουσα συνέντευξή στο περιοδικό Time εξηγεί επίσης ότι δίνεται έμφαση στην καθαρότητα των γεύσεων και ότι αποφεύγονται οι πολύπλοκες σάλτσες που επικαλύπτουν τη γεύση των κύριων συστατικών του πιάτου, αφού στόχος είναι να μπορεί ο πελάτης να αναγνωρίσει τι είναι αυτό που τρώει από τη γεύση του και μόνο. Επίσης, το φαγητό είναι τοποθετημένο με τέτοιο τρόπο στα πιάτα, έτσι ώστε ο πελάτης να μπορεί με την καθοδήγηση του σερβιτόρου να το εντοπίζει (βλ. φωτό).
Οι παραλλαγές, εντωμεταξύ, των σχετικών εστιατορίων είναι άφθονες. Πολλά από αυτά τα εστιατόρια προσφέρουν "surprise menus", έτσι ώστε να πρέπει να μαντέψετε τι είναι αυτό που τρώτε αποκλειστικά από τη γεύση του! Στο Nocti Vagus του Βερολίνου, εκτός από το δείπνο μπορείτε να απολαύσετε και live jazz μουσική, ενώ στο Blindkuh δίνει παραστάσεις το a cappella συγκρότημα Voxtasy. Tο Blackout που βρίσκεται στο Τελ Αβίβ πάλι, ξεκίνησε αρχικά ως θέατρο, όπου ο θίασος αποτελούνταν από ηθοποιούς κωφούς και τυφλούς, ενώ αργότερα άρχισε να προσφέρει και δείπνο στο σκοτάδι μετά τη θεατρική παράσταση. Τέλος, πολλά από αυτά τα εστιατόρια, όπως το Unsicht Bar στην Κολωνία ή το The Whale Inside του Πεκίνου (βλ φωτό - αν και το τελευταίο έκλεισε πρόσφατα) οργανώνουν και βραδιές blind dating, όπου ο όρος έχει την κυριολεκτική του έννοια...
Εντωμεταξύ, ανακάλυψα κι αυτό εδώ το post στο blog "one hot idealist", στο οποίο ο διαχειριστής του περιγράφει την εμπειρία του από το δείπνο του στο εστιατόριο Blackout του Μανχάταν, η οποία ωστόσο, απ' ό,τι λέει, δεν ήταν τόσο ενδιαφέρουσα όσο περίμενε. Παραθέτω ένα απόσπασμα:

"Πριν το Blackout, δεν είχα συνειδητοποιήσει πόσο οπτικός τύπος είμαι όσον αφορά το φαγητό. Σε αντίθεση με τη μητέρα μου (που παρήγγειλε το γεύμα-έκπληξη), εγώ ήξερα τι ήταν το κάθε πιάτο που μου έφερναν, κι ωστόσο ένιωθα πως η εμπερία αποδυναμωνόταν με το να μη βλέπω το φαγητό μου. Δεν ήταν μόνο το ότι δεν μπορούσα να καταλάβω πόσο φαγητό υπήρχε μέσα στο πιάτο μου, ή πότε τελείωνε χωρίς να χρειάζεται να το πιάνω με τα χέρια μου σαν παιδάκι. Όλα ήταν πολύ νόστιμα και είναι σίγουρα ενδιαφέρον να επικεντρώνεσαι στη γεύση (εφόσον δεν υπήρχε και τίποτα άλλο στο οποίο να μπορείς να επικεντρωθείς), αλλά εγώ ήθελα να ξέρω τι όψη είχαν τα gnocchi φυστικιού. Άσε και το μυστηριώδες επιδόρπιο της μαμάς μου, που δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε τι ήταν και που δεν θα το αναγνωρίσουμε αν τυχόν το δούμε κάπου! Μπορεί να ακούγεται παιδαριώδες, αλλά θέλω νa βλέπω την όμορφη παρουσίαση του πιάτου."

Εδώ θα συμφωνήσω και εγώ, γιατί είμαι οπωσδήποτε οπτικός τύπος και νομίζω πως πρώτον, όταν κρίνω ένα πιάτο, η όψη του μετράει πολύ για μένα και δεύτερον, από την όψη, κατά 90% μπορείς να καταλάβεις αν ένα πιάτο είναι καλό ή όχι, ή έστω αν είναι σωστά εκτελεσμένο. Ωστόσο, νομίζω πως το νόημα της συγκεκριμένης εμπειρίας είναι ακριβώς αυτό, να προσπαθήσεις δηλαδή να απομονώσεις τη γεύση ενός πιάτου ανεξάρτητα από το πόσο ελκυστικό μπορεί να είναι αυτό οπτικά, πράγμα που προσωπικά το βρίσκω πολύ ενδιαφέρον , έτσι, για αλλαγή, βρε αδερφέ. To μεγαλύτερο βέβαια πλεονέκτημα είναι προφανώς οι οξυμένες αισθήσεις, ενώ πολλοί που έχουν περιγράψει αντίστοιχες εμπειρίες υποστηρίζουν ότι αισθάνονταν πως ήταν πολύ πιο επιδεκτικοί και ευαισθητοποιημένοι ως προς την υφή και τη θερμοκρασία του φαγητού τους και πως ένιωσαν απλά και καθημερινά τρόφιμα όπως πατάτες ή γιαούρτι να μεταμορφώνονται σε haute cuisine.
Μια άλλη blogger, αντιθέτως, περιγράφει στο blog της ονόματι Just Hungry την εμπειρία της από το Blindekuh ως πολύ ευχάριστη και διασκεδαστική και λέει ότι οι άγνωστοι μεταξύ τους θαμώνες αστειεύονταν για το ότι έγλειφαν τα πιάτα τους ή ξύνονταν σε απρεπή σημεία την ώρα του φαγητού:

"Το επιδόρπιο ήταν μια κρέμα μέσα σε ζύμη σαν του σου. Στο στάδιο αυτό παραιτήθηκα πια από την ιδέα να διατηρήσω τα χέρια μου καθαρά και γράπωσα το σου με το χέρι κι άρχισα να τρώω την κρέμα χρησιμοποιώντας τα δάχτυλά μου σαν κουτάλι."

Τι λέγαμε για το πώς να τρώτε σαν παιδί;

Ένα άλλο πολύ ενδιαφέρον ζήτημα σε σχέση με το φαγητό στα τυφλά, είναι το κατά πόσον αισθανόμαστε χορτάτοι όταν βλέπουμε ότι έχουμε αδειάσει το πιάτο μας και η απάντηση είναι ΠΟΛΥ. Ο ψυχολόγος Benjamin Scheibehenne διεξήγαγε μια έρευνα σε ένα σκοτεινό εστιατόριο στο Βερολίνο, της οποίας τα αποτελέσματα δημοσιεύτηκαν στο Appetite, ένα διεθνές επιστημονικό περιοδικό συμπεριφοριστικής διατροφολογίας. (Άντε, μέχρι και link για ολόκληρο το άρθρο σε pdf σας βρήκα!) Στους συμμετέχοντες στην έρευνα, σερβιρίστηκαν δύο πιάτα. Αυτό, όμως, που δεν γνώριζαν, ήταν ότι στους μισούς σερβίρονταν φυσιολογικές μερίδες, ενώ στους υπόλοιπους τεράστιες μερίδες που ήταν τουλάχιστον κατά 1/3 μεγαλύτερες. Αφού έφαγαν στα σκοτεινά, άναψαν τα φώτα και σέρβιραν επιδόρπιο σε όλους τους συμμετέχοντες, από το οποίο μπορούσε ο καθένας να φάει όσο ήθελε. Στη συνέχεια, όλοι συμπλήρωσαν ένα ερωτηματολόγιο όπου απαντούσαν σχετικά με το κατά πόσο χόρτασαν, πόσο έφαγαν και αν τους άρεσε το φαγητό. Το ίδιο ακριβώς πείραμα επαναλήφθηκε με άλλα άτομα, αλλά αυτή τη φορά όλοι έφαγαν στο φως.
Τελικά, για αυτούς που έβλεπαν τι έτρωγαν, το μέγεθος της μερίδας έπαιζε μεγάλο ρόλο ως προς το πόσο έλεγαν ότι χόρτασαν και ως προς το πόσο επιδόρπιο έφαγαν στο τέλος. Αντιθέτως, για όσους έφαγαν στα σκοτεινά, το μέγεθος της μερίδας δεν έπαιζε ρόλο. Με άλλα λόγια, όλοι έκριναν τον κορεσμό με βάση την οπτική επαφή με το γεύμα τους και όχι την πραγματική κατανάλωση. Το να τρώμε, λοιπόν, στα τυφλά, σημαίνει ότι τρώμε περισσότερο και αισθανόμαστε λιγότερο χορτάτοι; Πολύ λογικό το βρίσκω, όπως επίσης το ίδιο ισχύει και για όταν τρώμε βλέποντας τηλεόραση, όπου η κατανάλωση τείνει συχνά να είναι μεγαλύτερη γιατί αφαιρούμαστε αντί να συγκεντρωνόμαστε στο φαγητό μας και τρώμε μηχανικά.
Κι επειδή το παρασοβαρέψαμε με τα επιστημονικά άρθρα, το καλύτερο σας το φυλάω για το τέλος. Η πρώτη φορά, λοιπόν, που άκουσα για τα σκοτεινά εστιατόρια ήταν όταν είδα το επεισόδιο "Α la Cart" (season 8, episode 2, προβλήθηκε το 2007) του πολυαγαπημένου μου CSI Las Vegas. Το CSI, μια τηλεοπτική σειρά επίλυσης αστυνομικών υποθέσεων από το εγκληματολογικό εργαστήριο της αστυνομίας του Λας Βέγκας, ξεκίνησε το 2000 και συνεχίζεται ακόμα (11 σεζόν είναι αυτές, όχι αστεία), ενώ μετά από αυτήν δημιουργήθηκαν οι αντίστοιχες σειρές CSI Miami και CSI New York (οι οποίες, ελπίζω οι σκληροπυρηνικοί fans να συμφωνήσουν πως δεν πιάνουν μία μπροστά στο αυθεντικό CSI με τον μοναδικό Gil Grissom.) Σε ένα επεισόδιο, λοιπόν, η ομάδα ερευνά τον φόνο του Humpton Huxley, εκδότη του περιοδικού Hux, ο οποίος δολοφονήθηκε ενώ δειπνούσε σε ένα τέτοιο σκοτεινό εστιατόριο, ονόματι "Blind"! Μη μου πείτε ότι δεν είναι καταπληκτική ιδέα να βάλουν να εκμεταλλευτεί κάποιος το σκοτάδι για να κάνει τον φόνο;
Εντωμεταξύ, ο φόνος μπορεί να είναι το χειρότερο μειονέκτημα του δείπνου στα τυφλά, αλλά όπως αποκαλύπτει το CSI δεν είναι και το μόνο, αφού στο επεισόδιο ένας απρεπής πελάτης χουφτώνει τον πισινό μιας κοπέλας, ενώ μια άλλη κυρία που της κάνει πρόταση γάμου ο φίλος της, καταλήγει μεν με το δαχτυλίδι στο χέρι, αλλά και με ένα καρούμπαλο στο κεφάλι.
Αντίστοιχα, ο Josh Duhamel, στο When In Rome, στην προσπάθειά του να βρει το τραπέζι του, γκρεμοτσακίζεται πάνω σε κάτι καρέκλες και παλεύοντας να βρει τον δρόμο του ψηλαφώντας, καταλήγει να χαϊδεύει την καράφλα ενός κυρίου. Αυτή η σκηνή με κάνει να ξεραίνομαι στα γέλια, δείτε το στο 1.14''.

Λοιπόν, ακούω. Μετά από όοοοολη αυτή την ανάλυση, και αν υποθέσουμε ότι οι πιθανότητες να δολοφονηθείτε κατά τη διάρκεια του δείπνου σας είναι από μικρές ως απειροελάχιστες, εσείς τελικά θα τρώγατε σε ένα τέτοιο εστιατόριο;